Odry - wieś licząca ok. 400 mieszkańców, położona 14 km na północ od Czerska

Pierwsza wzmianka o Odrach w historii pisanej pojawiła się w 1352 r., kiedy to komtur tucholski Konrad Sullenkop (w niektórych źródłach Konrad von Volcup) nadał dobra ziemskie miejscowej szlachcie.Warto zobaczyć Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NP. Marii w Odrach zbudowany w latach 1931 - 1933 z wysoką wieżą. We wnętrzu gotycka (ok. 1420 - 1430) rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego, barokowa puszka z 1686 r., 4 barokowe lichtarze cynowe z XVIII w., niebieski ornat z XVIII w. wykonany z tkaniny broszowej o motywach kwiatowych.

Obok wsi znajduje się rezerwat "Kręgi Kamienne" - znany przede wszystkim jako cmentarzysko kurhanowe.Ten malowniczy zakątek został uznany za rezerwat przyrody w 1958r. Miejsce to oprócz rezerwatu przyrody jest także bardzo interesującym skupiskiem archeologicznym. Wewnątrz ogrodzenia pośród rzadkiego sosnowego lasu znajduje się 10 całych i fragmenty kręgów kamiennych, z których najmniejszy ma średnice 15m, a największy 33m. Na obwodnicy kręgów ustawione są kamienie wystające od 20 do 70 cm ponad powierzchnie ziemi. Liczba ich waha się od 16 do 29 sztuk w jednym kręgu. W środku kręgu ustawiony jest jeden, a rzadko dwa kamienie. Prócz kręgów na terenie rezerwatu znajduje się około 30 kurhanów, o średnicy od 8 do 12m."Kręgi Kamienne" dają dowód pierwotnej kultury zamierzchłych czasów i stanowią ciekawy przedmiot badań:

  • Archeologicznych
  • Przyrodniczych
  • Kosmologicznych

Od dawna teren ten znajdował się w centrum uwagi wielu badaczy, naukowców i amatorów. Tajemniczymi kręgami i kurhanami zaczęto interesować się kilkadziesiąt lat temu. Pierwsze badania były prowadzone w drugiej połowi XIX wieku. Pierwszymi badaczami byli Stryjkowski Wilhem, Lissauer Abraham. Zniszczyli oni wiele jam grobowych, poprzesuwali i przesunęli niektóre kamienie.

Pomiarów topograficznych terenu dokonał w 1915r. Mierniczy z poznania Paul Stephan. Jako mierniczy najbardziej interesował się rozmieszczeniem kamieni i kręgów. Wg niego można wysunąć tezę, że kręgi kamienne były swego rodzaju zegarami prehistorycznymi.

Pierwszym Polakiem- archeologiem, który zainteresował się tym trenem był prof. Józef Kostrzewski ( odkrywca Biskupina). Uznał on, że tren ten jest cmentarzyskiem z I i II w.n.e, a kręgi i kurhany- grobami. W czasie prac archeologicznych przebadał trzy kurhany i jeden krąg całkowicie. W kurhanach znalazł: złoty wisiorek, paciorki szklane, spinki, sprzączkę brązową, resztki tkanin, ułamki glinianych naczyń z okresu rzymskiego Oprócz grobów popielcowych natrafiono także na występowanie śladów dwóch rodzajów obrzędów pogrzebowych, co pozwoliło wysunąć tezę, ż na tym terenie obok ludu tubylczego, który swoim zwyczajem palił zwłoki zmarłych, pojawili się obcy przybysze z północy.

W I w.n.e. na Pomorzu pojawiła się ludność germańska- Gotowie, którzy przybyli z Skandynawii podczas swej wędrówki nad Morze Czarne. Pozostałością po nich są groby szkieletowe.

W 1962r. wznowiono na terenie rezerwatu badania archeologiczne. Prace naukowo- badawcze rozpoczął doc. dr Jerzy Kmieciński z Katedry Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.

Na szczególną uwagę zasługują groby znalezione w kurhanach, zwłaszcza kobiece. Są one bogato wyposażone w różne ozdoby, co pozwala przypuszczać, że kobieta- matka odgrywała bardzo ważną role w ówczesnym społeczeństwie (zapinki, agrafy, paciorki, bransolety, wisiorki, naczynia, które nie były produkowane na miejscu, ale w pracowniach Cesarstwa Rzymskiego). Męskie pochówki były ubogie, gdyż nie było zwyczaju wkładania do grobu narzędzi ani uzbrojenia.

Rewelacją było odkrycie śladów orki, które dostrzeżono na granicy calca i próchnicy i pierwotnej. Ślady orki pochodzą z okresu, kiedy na tym obszarze mieszkała ludność kultury pomorskiej. Odkrycie to świadczy zdecydowanie o rolniczym charakterze ludności. Doc. Dr J. Kmieciński prowadził badania wykopaliskowe w 8 kręgach i 25 kurhanach. Odkryto około 480 grobów. Wg niego cmentarzysko odrzańskie pochodzi z II- IV w.n.e.

Ostatnio badania prowadzi dr Tadeusz Grabarczyk, który twierdzi, że jest to cmentarzysko Gotów. Około 70 r.n.e nad Wdę przybywa jedna przybywa jedna z grup Skandynawskich. Osiedlają się prawdopodobnie w najbliższej okolicy na okres130-150 lat. Goci chowają w kurhanach z nasypem kamiennym, w kręgach kamiennych i części płaskiej cmentarzyska, gdzie wszystkie groby były początkowo oznaczone tzw. stelami.

W grobach szkieletowych na uwagę zasługuje fakt, że głowa zmarłego zwrócona była w kierunku północnym. Łącznie odkryto ponad 600 grobów. Pobyt Gotów na tym terenie stanowił tylko epizod w dziejach tej ziemi.

Wg dr T. Grabarczyka obiekt jest cmentarzyskiem z okresu wpływów rzymskich, użytkowanym przez skandynawskich Gotów w latach 70-200 (220) r. n.e